Τί είναι η θρόμβωση;
Η πήξη του αίματος είναι μια φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, κατά την οποία αιμοπετάλια και ινική ενώνονται και σχηματίζονται θρόμβοι αίματος, ώστε να σταματούν οι αιμορραγίες.
Θρόμβωση είναι ο παθολογικός σχηματισμός θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αιμοφόρο αγγείο, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ροής του αίματος.
Όταν η θρόμβωση συμβεί σε μια φλέβα, τότε ονομάζεται φλεβική θρόμβωση, ενώ αν συμβεί σε μία αρτηρία ονομάζεται αρτηριακή θρόμβωση.
Όταν ένα τμήμα είτε από αρτηριακό είτε από φλεβικό θρόμβο αποσπαστεί και κυκλοφορήσει δια μέσου του φλεβικού ή του αρτηριακού δικτύου, τότε ονομάζεται έμβολο και σαν αποτέλεσμα ενσφηνώνεται σε ένα απομακρυσμένο τμήμα του κυκλοφορικού, προκαλώντας εμβολή (θρομβοεμβολή).
Τί είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση;
Πρόκειται για τον παθολογικό σχηματισμό θρόμβων σε μια μεγάλη βαθιά φλέβα των κάτω άκρων. Έχει σαν αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της απορροής του φλεβικού αίματος από το άκρο και εκδηλώνεται με πόνο και πρήξιμο στο κάτω άκρο περιφερικότερα του σημείου που παρουσίασε την θρόμβωση. Πιο σπάνια η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση μπορεί να συμβεί σε βαθιές φλέβες των χεριών ή της πυέλου.
Τί είναι η πνευμονική εμβολή;
Η πνευμονική εμβολή συμβαίνει όταν φλεβικοί θρόμβοι, οι οποίοι σχηματίζονται αλλού στο σώμα, κυκλοφορούν με την φλεβική ροή του αίματος στην πνευμονική αρτηρία, δηλαδή το μεγάλο αγγείο που μεταφέρει αίμα στους πνεύμονες, ώστε να γεμίσει (το αίμα) με οξυγόνο. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση του οξυγόνου του αίματος και η δυνατότητα του ατόμου να ανασάνει. Η πνευμονική εμβολή είναι μια κατάσταση που μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή. Στα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνονται η δύσπνοια, το θωρακικό άλγος, η αιμόπτυση και η ταχυκαρδία.
Τί κλινικά επακόλουθα μπορεί να έχει μια αρτηριακή θρόμβωση;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο σχηματισμός του αρτηριακού θρόμβου γίνεται μετά από ρήξη μιας αθηρωματικής πλάκας του αρτηριακού τοιχώματος, οπότε ονομάζεται αθηροθρόμβωση. Σπανιότερα, ο σχηματισμός του θρόμβου μπορεί να γίνει στις κοιλότητες της καρδιάς ή σε μεγάλες κεντρικές αρτηρίες και αφού αποσπαστεί να κυκλοφορήσει στο αρτηριακό δίκτυο μέχρι να ενσφηνωθεί σε μια περιφερικότερη αρτηρία, οπότε ονομάζεται αρτηριακή εμβολή. Κλινικά αποτελέσματα αρτηριακής θρόμβωσης είναι το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και η οξεία αρτηριακή ισχαιμία σκέλους.
Ποια είναι τα κυριότερα αίτια των θρομβώσεων;
Τα κυριότερα αίτια των θρομβώσεων εντάσσονται σε τρείς κατηγορίες:
- την υπερπηκτικότητα του αίματος (θρομβοφιλία),
- την βλάβη του ενδοθηλίου, δηλαδή παράγοντες όπως τραύμα, χειρουργική επέμβαση ή λοίμωξη, που έχουν σαν αποτέλεσμα την έκθεση του ιστικού παράγοντα του τοιχώματος των αγγείων στον μηχανισμό της πήξης του αίματος
- την διαταραχή της ροής του αίματος. Η στάση του αίματος αποτελεί ισχυρό προδιαθεσικό παράγοντα για θρόμβωση και μπορεί να προκληθεί από τραύμα, ακινησία, καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιακές αρρυθμίες
Πώς γίνεται η πρόληψη της θρόμβωσης;
Βασικό στοιχείο της πρόληψης είναι η αναγνώριση αρχικά των ασθενών οι οποίοι βρίσκονται σε κίνδυνο εμφάνισης θρόμβωσης. Για το σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί αλγόριθμοι υπολογισμού του κινδύνου για θρόμβωση. Στους ασθενείς με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης θρόμβωσης χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα, όπως οι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους, εφόσον ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι μικρός. Για τον υπολογισμό του κινδύνου αιμορραγίας υπάρχει αντίστοιχος αλγόριθμος που υπολογίζει τον κίνδυνο αιμορραγίας. Εκτός από τα αντιπηκτικά φάρμακα, άλλα μέτρα θρομβοπροφύλαξης για τους νοσηλευόμενους ασθενείς είναι η χρήση αντιθρομβωτικών καλτσών, η χρήση συσκευών πνευματικής συμπίεσης των κάτω άκρων και η γρήγορη κινητοποίηση.
Θεραπεία
Στις φλεβικές θρομβώσεις, ο ασφαλέστερος τρόπος αντιμετώπισης της θρόμβωσης είναι να αφήσουμε το σώμα το ίδιο να διαλύσει τους θρόμβους με τους ινωδολυτικούς μηχανισμούς που έχει. Αυτό μπορεί να πάρει από μερικούς μήνες ως και χρόνια και η διαδικασία διευκολύνεται με την χορήγηση αντιπηκτικών φαρμάκων, τα οποία εμποδίζουν το σχηματισμό νέων θρόμβων. Τα αντιπηκτικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν υποδορίως, όπως οι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους, είτε από το στόμα, όπως στην περίπτωση των νεότερων από του στόματος χορηγούμενων αντιπηκτικών.
Σε περιπτώσεις που η θρόμβωση έχει σαν αποτέλεσμα μια άμεση απειλή για την ζωή ή τη βιωσιμότητα ενός άκρου, όπως σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα μυοκαρδίου, οξεία ισχαιμία σκέλους ή σε μαζική πνευμονική εμβολή, χορηγούνται φάρμακα που διαλύουν τους θρόμβους (θρομβολυτικά φάρμακα). Τα φάρμακα αυτά έχουν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας, γι’ αυτό η χορήγησή τους γίνεται με αυστηρές ενδείξεις. Σε μερικές επείγουσες περιπτώσεις, οι θρόμβοι μπορούν να αφαιρεθούν χειρουργικά, όπως στην περίπτωση της οξείας αρτηριακής ισχαιμίας σκέλους.
Ποιος είναι ο κίνδυνος να ξαναεμφανιστεί θρόμβωση;
Οι πιθανότητες να ξανασυμβεί φλεβοθρόμβωση εξαρτώνται από τον λόγο για τον οποίο συνέβη η αρχική θρόμβωση. Αν η αρχική θρόμβωση συνέβη λόγω ενός παροδικού αναστρέψιμου αιτίου, όπως φερειπείν μια ορθοπαιδική επέμβαση, οι πιθανότητες να ξανασυμβεί είναι πολύ λίγες. Αν από την άλλη μεριά, το αίτιο είναι ένας παράγοντας που δεν αναστρέφεται, όπως μια κληρονομούμενη θρομβοφιλία ή αν δεν μπορεί να αναγνωριστεί κάποιο σαφές αίτιο, τότε ο κίνδυνος νέας θρόμβωσης είναι υψηλός. Με βάση τα ανωτέρω, καθορίζεται και η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής σε τρεις μήνες μετά από φλεβοθρόμβωση λόγω παροδικού αναστρέψιμου αιτίου και σε μακροχρόνια αντιπηκτική αγωγή στις απρόκλητες θρομβώσεις ή στις θρομβώσεις οφειλόμενες σε μη αναστρέψιμα αίτια, όπως μια θρομβοφιλία.